Czego uczestnicy Zjazdu mogą się spodziewać po obradach sekcji Epistemologii i Metafilozofii na 12. Polskim Zjeździe Filozoficznym? Jakie tematy będą się wybijać?
Obrady koncentrować się będą (explicite bądź tacite) na zagadnieniu prawdy jako centralnym pojęciu epistemologii oraz podstawowej wartości poznawczej. Rozpatrywane będą różne sposoby rozumienia prawdy oraz główne drogi, na jakich osiągamy wiedzę: empiryczna, aprioryczna, abstrakcyjna, doświadczalna i eksperymentalna, intuicyjna, językowa, formalno-logiczna oraz matematyczna. Ważny będzie także problem sposobu istnienia wiedzy, a zatem kwestia teorii naukowych i systemów filozoficznych oraz ich składowych: pryncypia, założenia, aksjomaty, hipotezy, pojęcia, procedury eksperymentalne i pomiarowe etc. W końcu istotna będzie pragmatyka epistemologiczna, czyli problematyka powiązania zdobywanej wiedzy z możliwościami działania i przekształcania świata przyrody oraz społecznego bytowania człowieka. Ponieważ prawdę, którą interesuje się epistemologia, orzekamy ze względu na byt (tak jest w każdym razie w paradygmacie realistycznym), odniesienia do ontologii (metafizyki) będą nieuchronne.
Jeśli chodzi zaś o metafilozofię, to będzie wykazane, że jednym z podstawowych zagadnień filozoficznych jest filozofia sama: jej geneza, historia, specyfika, relacja do innych form refleksji (nauki, religii, sztuki), a także problem perspektyw rozwoju filozofii w kontekście współczesnych przemian myślenia o rzeczywistości oraz praktycznego jej przekształcania.
Swobodnie nawiązując do tematu Debaty Inauguracyjnej Zjazdu, chcielibyśmy zapytać, jak Pan, Panie Profesorze, odpowiedziałby na pytanie: „Co dziś należy uznać za najważniejsze problemy epistemologii i metafilozofii?”.
Ponieważ szeroko rozumiana prawda (a więc także np. – jako moralna słuszność) stoi na horyzoncie wszelkich rozumowych dociekań jako ich cel, jako najważniejszy problemem epistemologii jawi się niezmiennie problem prawdziwości i obiektywności poznania, a także kryteriów pozwalających odróżnić wiedzę obiektywną i realną (tj. ujmującą – przynajmniej w pewnych zakresach – poznawane przedmioty takimi, jakimi są one same w sobie) od subiektywnych (psychologicznych) oraz intersubiektywnych (apriorycznych lub konwencjonalnych) składowych naszego poznania.
W metafilozofii z kolei nie chodzi o nic innego, jak o historyczną pamięć tego, co w filozofii było myślane wcześniej, oraz o określenie tożsamości myślenia filozoficznego – jego specyfiki na tle innych form działalności duchowej człowieka. Samoświadomość filozoficzna, jakiej dostarcza refleksja metafilozoficzna, daje zaś podstawy do wyborów – oby zawsze trafnych i wartościowych – różnych modeli (sposobów) filozofowania oraz pozwala określać i realizować perspektywy rozwoju filozofii na przyszłość. Metafilozofia jest samoświadomością filozofii, a samowiedza – jak uważa wielu – to przecież najwyższy stopień i cel poznania.
Marek Łagosz – prof. dr hab.; pracuje w Instytucie Filozofii Uniwersytetu Wrocławskiego, gdzie kieruje Zakładem Ontologii i Filozofii Przyrody. Dotychczas opublikował siedem książek: Znaczenie i prawda. Rozważania o Fregowskiej semantyce zdań (Wrocław 2000), Brzytwa Ockhama a wykazywanie nieistnienia (Wrocław 2002), Realność czasu (2007), Marks. Praca i czas. Wartość czasu w ekonomii i moralności (Warszawa 2012), O świadomości. Fenomenologia zjawisk umysłowych (Kęty 2016), Ontologia. Materializm i jego granice (Kraków 2019), Ontologia Boga (Kraków 2022). Autor licznych publikacji m. in. w „Filozofii Nauki”, „Kwartalniku Filozoficznym”, „Przeglądzie Filozoficznym”, „Ruchu Filozoficznym”. Interesuje się ontologią, epistemologią, filozofią analityczną, filozofią Karola Marksa, fenomenologią oraz ontologią Boga i teologią.
Dłuższy wywiad z przewodniczącym komitetu organizacyjnego 12. Polskiego Zjazdu Filozoficznego, prof. Januszem Maciaszkiem > tutaj.
Więcej o tegorocznym Zjeździe > tutaj.
Skomentuj