Agnieszka Lekka-Kowalik: O sekcji Metodologii i Filozofii Nauki 12. PZF

Uderza zwłaszcza duża liczba referatów poświęconych matematyce. Czyżby wracała na pozycję królowej nauk? – zastanawi się prof. Agnieszka Lekka-Kowalik, przewodnicząca sekcji Metodologii i Filozofii Nauki 12. Polskiego Zjazdu Filozoficznego.

Czego uczestnicy Zjazdu mogą się spodziewać po obradach sekcji Metodologii i Filozofii Nauki na 12. Polskim Zjeździe Filozoficznym? Jakie tematy będą się wybijać?

Zgłoszone tematy można podzielić na 4 grupy:
1. analizy zagadnień naukowych (filozofia w nauce), np. rozumienie modeli, nieskończoność w geometrii, interpretacja prawa swobodnego spadku;
2. paradygmatyczność dyscyplin a interdyscyplinarność, np. interdyscyplinarność filozofii czy kosmologii, a nawet każdej dyscypliny ze względu na założenia filozoficzne, ale także tożsamość humanistyki;
3. interpretacja i reinterpretacja poglądów klasycznych przedstawicieli filozofii nauki (np. Bridgman, Fleck, Duhem, także Szkoły Lwowsko-Warszawskiej);
4. problem powtarzalności wyników badawczych w nauce.

Uderza zwłaszcza duża liczba referatów poświęconych matematyce. Czyżby wracała na pozycję królowej nauk?

Mam nadzieję, że Zjazd – po pierwsze – odnowi ducha dyskusji, by zrozumieć, jak to wyrażał Josef Pieper, „jak się rzeczy mają”, odnowi ducha dyskusji bezinteresownej, nieco przytłumionego punktami, parametryzacją i komercjalizacją wyników. Po drugie, pozwoli „przesiąknąć” zagadnieniami wykraczającymi poza nasz własny obszar badań i dzięki temu postawić nowe interesujące pytania. Pomysły biorą się z dyskutowania…

Swobodnie nawiązując do tematu Debaty Inauguracyjnej Zjazdu, chcielibyśmy zapytać, jak Pani, Pani Profesor, odpowiedziałaby na pytanie: „Co dziś należy uznać za najważniejsze problemy podejmowane w obrębie metodologii i filozofii nauki?”.

Wiele lat temu ks. prof. Andrzej Bronk postawił tezę, że ogólna metodologia nauk rozumiana w duchu ks. prof. Stanisława Kamińskiego nie jest już użyteczna – istotne są metodologie szczegółowe, którymi faktycznie zajmują się przedstawiciele konkretnych dyscyplin. Patrząc na dyskusje wokół interdyscyplinarności i transdyscyplinarności nauki – a to jeden z kluczowych tematów skecji – być może ogólna metodologia stanie się znów potrzebna. Dyskutowana jest żywo relacja nauka-społeczeństwo w obliczu postulatu porzucenia przez naukę „wieży z kości słoniowej” – robią to socjologowie, ale też filozofowie tym się zajmują, gdyż reformowanie nauki jest zarazem zmianą jej norm (a być może istoty); stąd pytanie o wartości w nauce i wartość nauki. Za tym idzie oczywiście pytanie o prawdę w nauce i wiarygodność jej wyników, także o jej społeczną odpowiedzialność, ale też o pozaużytecznościowe role nauki, takie jak budowanie obrazu świata. Pytanie o naturę i misję uniwersytetu na rynku usług edukacyjnych i badawczych pozostaje w tym kontekście w mocy. Wraca pytanie o związek między nauką, historią nauki a filozofią nauki – sprzężenie między tymi obszarami poznania głosił właśnie ks. Kamiński. Oczywiście jest też relatywnie nowy obszar – badania nad sztuczną inteligencją; on także wymaga inter- a może i trans-dyscyplinarnej refleksji, w której filozofia nauki, zwłaszcza etyka nauki, ma wiele do powiedzenia.

Agnieszka Lekka-Kowalik – profesor filozofii, magister chemii. Zajmuje się filozofią nauki i etyką badań naukowych. Kierownik Katedy Metodologii Nauk. Pełniła funkcję prorektora KUL ds. promocji i współpracy z zagranicą, dyrektora Instytutu Jana Pawła II, Ośrodka Badań nad myślą Jana Pawła II oraz redaktora naczelnego czasopisma „Ethos. Kwartalnik Instytutu Jana Pawła II”.