Kilka słów o „kluczach”
Poleganie wyłącznie na własnej wiedzy, kreatywności i myśleniu krytycznym, odrzucając przy tym wszelkie pragmatyczne schematy oceny wiedzy, wydaje się bardzo optymistycznym i szlachetnym podejściem do zmagań konkursowych, najprawdopodobniej wykorzystywanym przez niektórych Uczestników. Uczniom zdarza się narzekać, że często formuła konkursu wymusza sofistyczne „myślenie pod klucz”. Jednak ilekroć chcemy sprawdzić swoje umiejętności za pomocą narzędzia mającego formułę egzaminacyjną, wyrażamy zgodę (niejako w ramach prostej „umowy społecznej”) na uznanie struktur i ram, w których operowanie jest od nas wymagane, a których obecność jest konieczna, żeby sprawna ocena prac była możliwa. Znajomość tych ram może zautomatyzować i ułatwić demonstrację naszych filozoficznych w sensie ścisłym umiejętności oraz pomóc przekonać się o poziomie szczegółowości informacji, w jaki mamy celować.
Materiały Organizatorów
Na stronie internetowej Zarządu Głównego PTF możemy znaleźć dostępne dla wszystkich materiały, unaoczniające wspomniane ramy. Przewodnik OF zawiera kilka wybranych testów etapu okręgowego z lat poprzednich wraz z kluczami odpowiedzi; więcej arkuszy z poprzednich edycji konkursu znajdziemy w Archiwum Biuletynów Olimpiady. Warto rozwiązać je podczas przygotowań, prosząc o sprawdzenie odpowiedzi opiekuna naukowego bądź dowolnego zaufanego filozofa (ewentualnie skorzystać z wyszukiwarki internetowej). Najlepiej zabrać się za to w momencie, w którym mamy już wstępną orientację w historii i problematyce filozofii. Wówczas to ćwiczenie będzie stanowić użyteczny środek, żeby:
- nasze nastawienie w późniejszych przygotowaniach dostosować do poziomu szczegółowości, który jest wymagany (przykładowo: jeżeli dotąd skupialiśmy się na powtórce zbyt ogólnie, żeby uzupełnić notatkę o filozofii Kanta czy podać rozwiązanie paradoksu kłamcy zaproponowane przez Tarskiego, bądź zbyt szczegółowo – a niewystarczająco przeglądowo – żeby dobrać interpretację oraz istotne problemy filozoficzne podczas analizy bardzo ogólnego cytatu o istocie kultury bądź nauki);
- kiedy już obierzemy odpowiedni poziom szczegółowości przygotowań – sprawdzać ewentualne konkretne braki merytoryczne; przekonywać się, czego nie pamiętamy w ramach konkretnych zagadnień.
Podzielona na bloki tematyczne lista zagadnień, w których powinniśmy być zorientowani, stając w szranki konkursowe na etapie okręgowym, ukazuje się w informatorach Olimpiady na stronie PTF. Warto zajrzeć również za kulisy oceny esejów. Dobrze jest ponownie wprowadzić do przygotowań znaną ze swojej efektywności metodę szlifowania błędów. Możemy poprosić opiekuna naukowego o wylosowanie dla nas któregoś z archiwalnych tematów (bądź o wymyślenie dla nas tematu) i sprawdzenie efektu końcowego. Nasze rozwiązania interpretacyjne i strukturalne można też porównać z przykładowymi realizacjami tematów esejów Międzynarodowej Olimpiady Filozoficznej (w języku angielskim), publikowanymi w Biuletynach OF. Podczas ćwiczeń warto zadbać o jak najwierniejsze odwzorowanie atmosfery konkursu – monitorowanie czasu powstawania eseju oraz nieposługiwanie się materiałami edukacyjnymi podczas pisania. W trakcie przygotowań nie powinniśmy się czuć zbyt komfortowo – pisaniu traktatu w górskim zaciszu towarzyszą inne emocje, niż ożywionej dyskusji na Agorze; pod presją napotkamy zupełnie inne przeszkody w zbieraniu myśli i nadawaniu im struktury, niż pod jej nieobecność, a lepiej byłoby, żeby nastrój konkursu nas negatywnie nie zaskoczył i nie sparaliżował naszego toku myślowego.
Teksty źródłowe czy opracowania?
Do list zagadnień w informatorach Organizatorzy dołączają propozycje bibliograficzne – listy fragmentów tekstów reprezentatywnych dla wyróżnionych szkół i prądów myślowych. Warto przejrzeć je pod kątem najważniejszych tez, stanowisk jakie reprezentują, wzajemnych kontrastów. Nie znaczy to, że zaczynanie od tekstów źródłowych jest jedyną słuszną drogą podczas zagłębiania się w historię filozofii – praca ze źródłem najważniejsza będzie dopiero na etapie Centralnym OF. Dla stwierdzenia, które elementy systemów filozoficznych funkcjonują jako najbardziej istotne czy charakterystyczne oraz w celu nabycia umiejetności sprawnego operowania informacjami biograficznymi wskazane będzie sięgnięcie do opracowań. Jednakże nie każde opracowanie pozwala obeznać się ze sposobem wysławiania się danego filozofa, co jest istotne w zadaniach wymagających rozpoznawania autorów cytatów. Eksplorację można zatem zrównoważyć – dostatecznie przepracować to, co jest wymagane przez Organizatorów, a dodatkowo zgłębić u źródeł tematykę, która nas zainteresuje. Opiekun naukowy pomoże zdecydować, którym problemom poświęcić więcej uwagi. Można wspierać się „klasycznymi” opracowaniami z historii filozofii (11-tomowym F. Coplestona i 3‑tomowym W. Tatarkiewicza). Podczas szlifowania znajomości logiki warto zerknąć do Wprowadzenia do logiki formalnej: podręcznika dla humanistów autorstwa B. Stanosz. Dodatkowo w obszarze filozofii starożytnej polecam skorzystać z opracowań: Źródła mądrości (dostępnego w księgarni Academicon) oraz Sokrates i syreny (udostępnionego na naszym portalu w otwartym dostępie).
Mira Zyśko
Skomentuj