Achille Varzi, Roberto Casati: Temponauci z konieczności

Roberto: A niech to! Tu piszą, że opublikowaliśmy go w tomie 22. A tom 22 ukazał się... w marcu 1969! Co to za żart? Achille: Stop. Nie tak szybko. Moja pierwsza reakcja była taka sama. Ale zastanówmy się dobrze: nie jest powiedziane, że to żart. Roberto: Co sugerujesz? Achille: Chcę powiedzieć, że może naprawdę opublikowaliśmy ten artykuł. Roberto: Ale przecież nigdy go nie napisaliśmy!

Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2016 nr 7, s. 40. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.

Achille (wstrząśnięty, odrywając oczy od komputera): A to dobre…! (Ponownie spogląda na ekran). Muszę natychmiast zadzwonić do Roberta!
Roberto: Słucham? Co się stało?
Achille: Dokonałem odkrycia, które odebrało mi mowę. I tobie też odbierze. Otwórz przeglądarkę i wpisz swoje nazwisko i tekst: Cofanie czasu a rozpady mezonu Kº. Część II. To jest tytuł artykułu.
Roberto: Nie mów, że ty też zaczynasz z tymi podróżami w czasie! Wiele razy powiedzieliśmy i napisaliśmy, że jest to technologia logicznie i metafizycznie możliwa, ale bezużyteczna. Nawet jeśli pewnego dnia powstanie maszyna, która będzie w stanie przenosić nas w czasie w przeszłość i w przyszłość…
Achille: Wpisz, co ci powiedziałem!
Roberto: Dobrze już, dobrze. Mówiłeś: Cofanie czasu a…?
Achille: …a rozpady mezonu Kº. Część II…
Roberto: Naciskam enter. Zaczekaj, ładuje się… Niemożliwe!
Achille: A nie mówiłem? Czy to nie sensacyjne odkrycie?
Roberto: Ale jak to możliwe? Tu mówią, że napisaliśmy artykuł pod tym tytułem. I że opublikowaliśmy go w piśmie „Physical Review Letters”. Byłoby pięknie, ale nie wydaje mi się to w porządku. Czy może chciałeś sprawić mi niespodziankę i podarować wolne od kosztów współautorstwo?
Achille: Przyjrzyj się lepiej.
Roberto: A niech to! Tu piszą, że opublikowaliśmy go w tomie 22. A tom 22 ukazał się… w marcu 1969! Co to za żart?
Achille: Stop. Nie tak szybko. Moja pierwsza reakcja była taka sama. Ale zastanówmy się dobrze: nie jest powiedziane, że to żart.
Roberto: Co sugerujesz?
Achille: Chcę powiedzieć, że może naprawdę opublikowaliśmy ten artykuł.
Roberto: Ale przecież nigdy go nie napisaliśmy! A poza tym – wybacz – w 1969 ja miałem 8 lat, a ty 11 i jeszcze się nie znaliśmy.
Achille: Jeszcze go nie napisaliśmy. Ale możemy go jeszcze napisać. A nawet jest oczywiste, że go napiszemy…
Roberto: …i że go opublikujemy. Wydaje mi się, że rozumiem. Chcesz powiedzieć, że napiszemy go w przyszłości i opublikujemy w przeszłości, i że zrobimy to, bo… bo oczywiście w przyszłości naprawdę powstanie wehikuł czasu, a my się nim posłużymy, żeby przenieść się do roku 1969!
Achille: Właśnie. Zresztą artykuł jest na ten temat. I jeśli to nie my się przeniesiemy, przeniesie się ktoś z naszym maszynopisem przygotowanym do „Physical Review Letters”.
Roberto: To rzeczywiście sensacyjna wiadomość. Nie tylko dlatego, że zawsze chciałem publikować w takim czasopiśmie, lecz także dlatego, że – przyznaję – podoba mi się myśl, iż pewnego dnia zaznam rozkoszy podróżowania wehikułem czasu. Ta wiadomość jest sensacyjna również z filozoficznego punktu widzenia.
Achille: Też tak myślę. Wobec licznych paradoksów, do których podróże w czasie zdają się prowadzić, dyskusje filozoficzne od zawsze skupiają się na pytaniu, czy takie podróże są możliwe.
Roberto: A tu mamy rzeczywisty dowód, że odpowiedź jest twierdząca. Co więcej, ten dowód wykazuje coś jeszcze bardziej radykalnego: podróżowanie w czasie jest nie tylko możliwe. Dla nas jest nawet konieczne. Musimy to zrobić, bo już to zrobiliśmy. Musimy napisać ten artykuł, bo już wiemy, że go opublikujemy, albo lepiej: że go opublikowaliśmy.
Achille: Właśnie. Ręce mi drżą z emocji.
Roberto: Ale jak go napiszemy? Nie mamy pojęcia o mezonach Kº.
Achille: To nie problem. Wystarczy pójść do biblioteki i skopiować tekst, który już opublikowaliśmy!
Roberto: Oczywiście. Zupełnie jak w najbardziej klasycznym paradoksie. Chyba że…
Achille: Chyba że chodzi o błąd?
Roberto: Właśnie. Niestety istnieje i taka możliwość i musimy uznać, że jest ona przynajmniej prawdopodobna. Być może ktoś pomieszał autorów i tytuły. Fakt, że „nasz” artykuł jest cytowany na wielu stronach, niewiele znaczy, bo przecież błędy szerzą się w internecie równie szybko, jak prawdy. (Widzę, że cytują go przeważnie na stronach niemieckich i japońskich).
Achille (rozczarowany): To dopiero byłby kawał. A taki byłem rozemocjonowany.
Roberto: Zastanów się, co teraz zrobić. Możemy iść do biblioteki i sprawdzić (i jeśli rzeczywiście chodzi o artykuł, który my opublikowaliśmy, to dobra nasza). Albo nie iść i żywić nadzieję.
Achille: A w międzyczasie gruntownie przestudiować rozpady mezonów Kº!