Debata filozoficzna pt. W labiryntach fenomenologii (sztuki) – wokół monografii Moniki Murawskiej Fenomenologia i jej cień. Zwrot estetyczny w postfenomenologii francuskiej

Związki fenomenologii i sztuki sięgają rozważań Edmunda Husserla. Niemniej jednak, to fenomenologia francuska i jej heretycka, by posłużyć się sformułowaniem Paula Ricoeura, recepcja fenomenologii ujawniła wagę i znaczenie tych związków wprost, prowadząc być może do potwierdzenia tezy, zgodnie z którą fenomenologia pozostaje żywa i aktualna właśnie jako opis dzieła sztuki. Tym samym pojawiły się wątki i kategorie, które myślicielki i myśliciele we Francji przekształcali, problematyzując lub, jak określił to François-David Sebbah, testując granice fenomenologii i podważając status subiektywności, opisywanej teraz w kategoriach kruchości, wrażliwości oraz traumy. Można więc zadać pytanie o to, czy związek fenomenologii i sztuki nie implikuje też wyłonienia się nowego kształtu fenomenologii – postfenomenologii.

W swojej książce autorka tworzy swoistą panoramę fenomenologii sztuki tworzonej we Francji. Jej cel to prezentacja formacji myślowej, jaką jest późna fenomenologia francuska, określana przez nią mianem postfenomenologii, i wyodrębnienie grupy myślicieli i myślicielek, których idee wpisują się w zarysowane ramy koncepcyjne. Sztuka z kolei ujęta tu zostaje jako cień, który fenomenologia za sobą ciągnie, choć oczywiście można zauważyć, że sztuka jest jednym z cieni lub jedną z dziedzin, z którą fenomenologia wchodzi w twórczy dialog. Istotą rozważań staje się sztuka, podążając bowiem za sławnym listem Edmunda Husserla do Hofmannsthala, można powtórzyć pogląd, zgodnie z którym doświadczenie estetyczne doskonale obrazuje to, czym doświadczenie fenomenologiczne jest w swej istocie. Sztuka oznacza tu głównie sztuki wizualne, choć ważną częścią rozważań jest także poezja.

Punktem odniesienia okazuje się tu systematyczna prezentacja niesystemowej filozofii Henri Maldineya w kontekście rozważań innych fenomenologów. Nie jest to jednak monografia jednego myśliciela, ale raczej monografia pewnego ruchu czy też kierunku filozoficznego, dla którego fenomenologia Maldineya stanowi centralny punkt odniesienia, skupiając jak w soczewce najważniejsze cechy tego kierunku. Tematem rozważań poszczególnych rozdziałów stają są więc koncepcje fenomenologiczne od Husserla i Heideggera przez Maurice’a Merlea-Ponty’ego, Mikela Dufrenna, Marca Richira, po Renauda Barbarasa czy Eliane Escoubas; ale także interpretacje fenomenologiczne minimalizmu, dyskusja między filozofią i historią sztuki, jak i pytanie o uniwersalność narzędzi pojęciowych i ich zastosowanie do sztuki współczesnej par excellence.

Analizy te prowadzą do tezy, zgodnie z którą zwrot estetyczny staje się zwrotem ku aisthetycznemu ujmowaniu subiektywności, a tym samym ku subiektywności opisanej jako „galernik wrażliwości“; implikując tym samym pytanie o to, co skłoniło lub skłania fenomenolożki i fenomenologów we Francji do tego, by ujmować podmiot w kategoriach traumy.

Debata odbędzie się we wtorek, 26 marca, o godz. 17.00 i będzie transmitowana na kanale YouTube Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie

Uczestnicy debaty i tematy wystąpień:

dr hab. Monika Murawska, prof. ASP Warszawa: WPROWADZENIE
Prof. Iwona Lorenc (UW): Fenomenologia sfrustrowanego podmiotu
Dr hab. Piotr Schollenberger (UW): „Cień jej cienia” — fenomenologia, sztuka i zmysłowość
Dr Anna Alichniewicz (UMed Łódź): Doświadczenie obrazu, czyli Lyotard nieco przewrotnie
Dr Mateusz Bednarkiewicz (AT w Warszawie): Rozpoczynać zawsze od nowa - cień fenomenologii i scena

Debatę poprowadzi: dr Magdalena Kozak (UIK)

Link do transmisji:

Organizatorzy:

Instytut Filozofii Akademii Ignatianum w Krakowie

Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.