Dysputy Leibnizjańskie IV: Czy monady mają okna? O solipsyzmie według Leibniza i Lacana

W najbliższy wtorek, tj. 16. kwietnia w Kamienicy pod aniołami (ul. Kazimierza Wielkiego 31/33) o godzinie 17.00 odbędzie się IV. Dysputa Leibnizjańska pt.: „Czy monady mają okna? O solipsyzmie według Leibniza i Lacana”.

Prelegentami na tej dyspucie będą:

Profesor Andrzej Leder (IFiS PAN), „Monadologia a solipsyzm Lacanowski.”
Profesor Bogusław Paź (IF UWr), „Kartezjańska geneza solipsyzmu Leibniza i jego przezwyciężenie.”

Pierwszy z prelegentów, profesor Andrzej Leder, jest filozofem i lekarzem prowadzącym praktykę. Zajmuje się fenomenologią i psychoanalizą. To autor m.in. kilku monografii w tym: „Nauka Freuda w epoce Sein und Zeit” (Aletheia, 2007) oraz znanej pracy „Prześniona rewolucja. Ćwiczenia z logiki historycznej” (Krytyka Polityczna 2014). Drugi, profesor Bogusław Paź, to historyk filozofii zajmujący się głownie filozofią nowożytną (ontologia, epistemologia, estetyka), teorią filmu i filozofią historii. Jest autorem wydanej w styczniu br. monografii „Monada, czyli człowiek w Leibnizjańskim świecie” (PWN 2023), wcześniej opublikował m.in. „Filum cognitionis. Przemiany nowożytnej metafizyki w ontologię od Suareza do Kanta” (Wydawnictwo IFiS PAN 2019).

Tytuł IV. Dysputy wprost nawiązuje do słynnego stwierdzenia Leibniza: „Monady nie mają okien, przez które cokolwiek mogłoby się do nich dostać lub czy też z nich wydostać” (Monadologia §6), która bywa nazywane zasadą izolacjonizmu lub radykalnego solipsyzmu. Solipsyzm ten był następstwem specyficznej metody Kartezjusza, której celem był znalezienie powątpiewalnego poznania, zaś środkiem – „zwątpić o wszystkim, w czym wykryjemy choćby cień niepewności”. Kartezjusz żmudnym wysiłkiem odnalazł bowiem to, czego szukał (pewność) w sferze samego myślenia („cogito”). Odnalazł to, ale za cenę utraty pewności co do istnienia wszystkiego innego: świata materialnego, Boga, realności różnicy między jawą i snem, a nawet: pewności istnienia własnego ciała. Leibniz również przyjął Kartezjusza sferę pewności, którą była świadomość i myślenie. Jednak, odwołując się do tej samej, co jego francuski poprzednik zasady, czyli myślenia, w nim odnalazł poszukiwaną „nić Ariadny”, która pozwoliła mu przekroczyć pozornie zamknięty krąg świadomości ku światu zewnętrznemu. Jak tego dokonał i w oparciu o co? — O tych i innych szczegółach opowie na dyspucie profesor Bogusław Paź.

Kwestia przejścia od sfery świadomości do świata zewnętrznego, w literaturze nazywana „problemem mostu” (E. Gilson), wróciła w dwudziestym wieku w nurcie fenomenologii. W jej przypadku przezwyciężenie niebezpieczeństwa solipsyzmu dokonywało się poprzez wykazanie poznania realności „innego Ja” (E. Husserl, M. Scheler, E. Stein i in.). Jak się okazuje, będzie o tym mówił nasz Gość z Warszawy, problem solipsyzmu współcześnie był także podejmowany przez francuskiego filozofa i psychiatrę – Jacques-Marie-Émile Lacana (1901–1981). Szczegółowo o tym powie nam profesor Andrzej Leder w najbliższy wtorek, 16. kwietnia w Kamienicy pod aniołami. Zapraszamy wszystkich!

: „Kamienica pod aniołami”, ul. Kazimierza Wielkiego 31–33 (pobliże kina Nowe Horyzonty oraz Forum Musicum)
16 kwietnia, 2024, godz. 17.00
Prelegenci: prof. Andrzej Leder (IFiS PAN), prof. Bogusław Paź (IF UWr)

Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.