W naukowym podejściu do epoki Oświecenia pojawiają się często dwa błędne przekonania: po pierwsze, że Oświecenie już się zakończyło, a po drugie, że było ono świeckie, to jest miało na celu zniszczenie religii i cel swój w dużej mierze osiągnęło. Wspomniane nieporozumienia zniekształcają obraz szerokiego nurtu ideowego, który pozostaje intelektualną podstawą współczesnej demokracji oraz dyskursu liberalnego.
Postmodernistyczna krytyka, która definiuje Oświecenie jako projekt pokładający zbyt dużą ufność w możliwościach rozumu, zwykle przeocza osiągnięcia tego okresu, natomiast narracja sekularyzacyjna – czasem idąca w parze z krytyką postmodernistyczną – zwykła mylić antyklerykalizm i pluralizm z prawdziwą niewiarą. Takie uproszczenia wpływają z kolei na żywotność z jednej strony agresywnego sekularyzmu, a z drugiej na odrzucanie „projektu Oświecenia” po stronie religijnej i konserwatywnej. Oświecenie staje się albo zbiorem idei, z którego należy czerpać, albo „demonem”, z którym należy się rozprawić.
Dr Erdozain proponuje bardziej zniuansowany pogląd na Oświecenie, przy czym rozumie je jako okres reform religijnych. Takie podejście umożliwia rzetelną rekonstrukcję poglądów ówczesnych myślicieli, których postawa zbyt często bywa sprowadzana do karykatury. Może ono także pomóc w prawidłowym ujęciu myśli oświeceniowej, skomplikowanej i mającej wpływ na rozwój współczesnych idei demokratycznych.
Jednym z interesujących i kluczowych oświeceniowych zagadnień jest problem natury człowieka. Konserwatywna krytyka odrzuca demokrację liberalną jako utopijną ze względu na pomijanie przez liberalizm zła obecnego w ludzkiej naturze. Głównym winowajcą wspomnianego przeoczenia ma być Jean-Jacques Rousseau. Oświecenie bywa tu jednak obciążane elementami XIX-wiecznego emotywizmu, stanowiącego w dużej mierze reakcję na idee XVIII wieku.
Podczas swojego wystąpienia dr Erdozain przedstawi pogląd, że oświeceniowe rozumienie natury ludzkiej było właściwe lub przynajmniej wewnętrznie spójne. Ówczesną wiarę w rozum równoważyła krytyka namiętności i ograniczało pojęcie sumienia. Wiek rozumu miał poczucie słabości swojej idei centralnej, szukając wsparcia w sferze polityki, prawa i odpowiednio rozumianej religii. Żeby to udowodnić, nasz gość przedstawi wybrane zagadnienia z filozofii Jeana-Jacques’a Rousseau, Johna Locke’a, a także pism ojców-założycieli USA, np. Jamesa Madisona.
Wszystkich zainteresowanych wykładem zapraszamy do rejestracji na stronie www.religiousrationalism.com. Zajęcia w języku angielskim. Zapraszamy!
Zespół badawczy projektu „Między sekularyzacją a reformą”
Dominic Erdozain – doktor, historyk filozofii i chrześcijaństwa, badacz zjawiska sekularyzacji i ewangelizmu w świecie anglosaskim. Wykładał historię chrześcijaństwa na King’s College London (UK), obecnie wykłada na Emory University (USA). Autor dwóch książek: The Problem of Pleasure: Sport, Recreation and the Crisis of Victorian Religion (2010) oraz The Soul of Doubt: The Religous Roots of Unbelief from Luther to Marx (2015).
Patronat medialny:
„Filozofuj!”
- : Instytut Filozofii Uniwersytetu Jagiellońskiego – Microsoft Teams
- 11 marca 2021, 18:00–20:00
- Strona internetowa organizatorów
- Wydarzenie na Facebooku
