Czego uczestnicy Zjazdu mogą się spodziewać po obradach sekcji Filozofii Religii na 12. Polskim Zjeździe Filozoficznym? Jakie tematy będą się wybijać?
Sekcja filozofii religii jest bardzo zróżnicowana i obejmuje zasadniczo niemal całe spektrum współczesnej refleksji filozoficznej w tej dziedzinie. 24 wystąpienia w tej sekcji zostały podzielone na główne grupy tematyczne przyporządkowane do sesji przedpołudniowych i popołudniowych. Mamy więc siedem sesji tematycznych, poświęconych następującym problemom: 1. nowe formy religijności jako odpowiedź na postawy ateistyczne; 2. wiara religijna w kontekście zagadnień transhumanizmu; 3. rozważania o religii w perspektywie myśli egzystencjalnej; 4. nowe ruchy religijne, religie postmetafizyczne i problem przyszłości religii; 5. poznanie religijne, sceptycyzm i bogobojność w ujęciu polskich filozofów religii; 6. analiza wiary jako cnoty religijnej w kontekście zarówno mistycyzmu, jak i nieomylności papieskiej; 7. wybrane zagadnienia analitycznej filozofii religii.
Pewnym brakiem wydaje się nieobecność tematów poświęconych analizie religii w kontekście współczesnych neuronauk oraz zagadnień dotyczących stosunku religii do współczesnych nauk przyrodniczych (głównie fizyki i biologii). Niepokoi również niezbyt duże zainteresowanie filozofią religii rozwijaną w anglosaskim nurcie filozofii analitycznej, gdzie szeroko rozważa się problemy nie tylko teologii naturalnej, ale również szczegółowe zagadnienia tzw. teologii filozoficznej rozwijanej zwłaszcza w religiach teistycznych. Nie pojawia się również typowa problematyka teologii naturalnej, a więc zagadnienia związane z analizą dowodów na istnienie Boga, czy kwestie związane z argumentami ze zła lub cierpienia przeciwko Jego istnieniu.
Swobodnie nawiązując do tematu Debaty Inauguracyjnej Zjazdu, chcielibyśmy zapytać, jak Pan, Panie Profesorze, odpowiedziałby na pytanie: „Co dziś należy uznać za najważniejsze problemy filozofii religii lub najważniejsze dzisiejsze odsłony uniwersalnych problemów z tej dziedziny?”.
Jeśli chcemy odnieść pytanie o właściwe zadanie filozofii dzisiaj do problematyki filozofii religii, to wydaje się, że można go rozłożyć na kilka powiązanych ze sobą kwestii. Palący na pewno wydaje się problem określenia treści przekonań religijnych (zarówno w sferze doktrynalnej, jak i moralnej) w kontekście kryzysu instytucjonalnych form religii, zwłaszcza na Zachodzie. Wiąże się z tym zagadnienie właściwego zdefiniowania przeżycia religijnego lub osobistego doświadczenia wiary, a także relacji do rzeczywistości Ostatecznej. Pojawia się pytanie nie tylko o to, czy Bóg istnieje, ale również, jaki On jest; czy możemy poznać Jego wolę wobec nas i czy jesteśmy w stanie nawiązać z Nim jakąś relację. W świetle różnych wyzwań, jakie niesie współczesny ateizm, zwłaszcza w kontekście nauk przyrodniczych i neuronauk, pojawia się pytanie o samą możliwość wiedzy metafizycznej, która wykracza poza naturalistyczne opisy rzeczywistości przedstawiane przez naukę. Rodzi to również pytania, czy roszczenia religii mogą być racjonalne, a sama idea rzeczywistości transcendentnej jest możliwa do obrony. W końcu zagadnienia pluralizmu religijnego wywołują pytania o kryteria prawdy w religii oraz możliwość racjonalnej oceny określonej doktryny religijnej. Wszystkie te problemy wiążą się na gruncie filozoficznym z pytaniem, jaki typ refleksji filozoficznej byłby tu najbardziej adekwatny, czyli jakimi metodami badać te zagadnienia i w jakim języku je opisywać.
Ryszard Mordarski – profesor filozofii na Uniwersytecie Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy. Zajmuje się filozofią religii, filozofią polityki oraz filozofią polską. Lubi literaturę piękną oraz muzykę (w szczególności koncerty na skrzypce i wiolonczelę).
Dłuższy wywiad z przewodniczącym komitetu organizacyjnego 12. Polskiego Zjazdu Filozoficznego, prof. Januszem Maciaszkiem > tutaj.
Więcej o tegorocznym Zjeździe > tutaj.
“A może by tak przy okazji… skorzystać!?” Nikodem Dyzma /powieść + film/, TDM.