E. Lévinas, Bezużyteczne cierpienie, tłum. M. Kowalska, w: Filozofia a Zagłada, red. D. Jałowik, Kraków 2021, s. 160.
Czy ludzkość, która uczestniczyła, od Sarajewa po Kambodżę, w tylu okrucieństwach stulecia, kiedy to obfitująca w „nauki humanistyczne” Europa zdała się docierać do kresu możliwej podmiotowości; ludzkość, która we wszystkich tych okropnościach oddychała – już albo jeszcze wyziewami z pieców krematoryjnych wzniesionych gwoli „ostatecznego rozwiązania” i za sprawą których teodycea stała się z dnia na dzień niemożliwa, czy ta ludzkość obojętnie zostawi świat na pastwę bezużytecznego cierpienia, politycznej konieczności lub dryfu ślepych sił sprowadzających nieszczęście na słabych i pokonanych, a oszczędzających go zwycięzcom, z którymi trzymają zatem co sprytniejsi? Czy też nie mogąc podpisać się pod porządkiem – a raczej nieporządkiem – który wciąż wydaje się diaboliczny, powinna ona, zdobywając się na wiarę trudniejszą niż niegdyś, wiarę bez teodycei, nadać dalszy ciąg Historii Świętej? Historii bardziej niż kiedykolwiek odwołującej się do zasobów ja w każdym człowieku i do jego cierpienia wywołanego przez cierpienie innych, do jego współczucia, które jest cierpieniem nie-daremnym (czyli miłością), które nie jest już cierpieniem „po nic” i które od razu ma sens? Czyż u kresu XX wieku, po bezużytecznym i niedającym się usprawiedliwić cierpieniu, które ujawniło się w nim i rozpętało bez cienia pocieszającej teodycei, wszyscy nie jesteśmy powołani – jak naród żydowski do wierności – do urzeczywistnienia drugiego członu tej alternatywy? Oto nowa modalność naszej dzisiejszej wiary, a nawet naszych przekonań moralnych, modalność bardzo istotna dla świtającej nowoczesności.
Pobierz tekst w PDF.
Skomentuj