Michael Patrick Lynch w swojej nowej książce podejmuje się zadania obrony prawdy, rozumianej jako własność zdań, które adekwatnie opisują rzeczywistość. Ale czy prawda w tym klasycznym sensie faktycznie potrzebuje obrony? Lynch pokazuje, że domniemana ważność prawdy nie jest wcale oczywista. Jego zdaniem współcześnie prawda coraz częściej traci na znaczeniu pod wpływem rozmaitych „mitów” na jej temat, takich jak przekonanie, że prawda jest subiektywna lub że ważniejsza od prawdy jest skuteczność. W tym kontekście główna teza książki, że prawda jest dobra, obiektywna i osiągalna, wydaje się niemal kontrowersyjna.
Lynch rozprawia się z cynicznymi mitami na temat prawdy. Z jednej strony broni czterech truizmów: że prawda jest obiektywna, że jest dobra, że stanowi wartościowy cel dociekań oraz że jest warta tego, by zależało nam na niej ze względu na nią samą. Z drugiej strony argumentuje przeciwko „złym pomysłom” na temat prawdy: że istnieje tylko „Jedna Prawda”, że prawda jest czymś tajemniczym i dostępnym wyłącznie dla wtajemniczonych oraz że powinniśmy dążyć do prawdy za wszelką cenę. Na łamach książki znajdziemy więc polemikę z wieloma nieklasycznymi stanowiskami w kwestii znaczenia i natury prawdy. Lynch dyskutuje m.in. z pragmatyzmem, który sprowadza prawdę do skuteczności, oraz relatywizmem, który zakłada, że prawda jest względna. Lynch nie kwestionuje aspektowości prawdy, ale przyjmując pogląd, że prawda często zależy od kontekstu, stara się uniknąć nihilistycznej konkluzji, że obiektywna prawda nie istnieje. Jego zdaniem tym, co ostatecznie motywuje nas do poznawania rzeczywistości i sprawia, że jesteśmy skuteczni w działaniu, jest właśnie głębokie poczucie, że niezależny od nas świat naprawdę istnieje, a my możemy mieć prawdziwe przekonania na jego temat.
Chociaż celem książki jest, jak skromnie deklaruje Lynch, obrona „trywialnych tez”, nie ogranicza się ona do banalnych konstatacji. Autor w przystępny sposób omawia najnowsze filozoficzne dyskusje na temat natury prawdy i w przekonujący sposób kreśli konsekwencje, jakie odrzucenie pojęcia obiektywności może mieć dla nauki i społeczeństwa. W czasach, gdy cyniczni populiści próbują wmawiać nam, że prawda nie ma znaczenia, pozornie niewinny postulat Lyncha, aby szanować prawdę, staje się nagle niezwykle radykalny.
Michael Patrick Lynch, Prawda i życie. Dlaczego prawda jest ważna, przeł. D. Misztal, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2020, 491 ss.
Piotr Biłgorajski – doktor filozofii. Pracownik Instytutu Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Zajmuje się eksperymentami myślowymi. Posiada wygodny fotel.
Tekst jest dostępny na licencji: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
A jeśli prawdy w wymiarze kosmicznym, wszechświata, Twórcy nie ma; przynajmniej takiej jak my ją formuujemy, znamy, myślimy?! Inny wymiar/rzeczywistość/egzystencja.
Tak, prawda jest naj, mega, best.… Najważniejsza!
“Tylko prawda jest ciekawa” J. Mackiewicz /pisarz, zakazany i reglamentowany, zapomniany/.
XXI stulecie jest wiekiem relatywizmu, negacji prawdy i jej całkowitego odrzucenia (moralność, życie publiczne, polityka, nauka, edukacja etc.). Efekt?! Postępujący regres we wszystkich tych dziedzinach działalności człowieka, ludzi i naszego świata.
RIP