Źródło: P. Singer, Jeden świat. Etyka globalizacji, tłum. C. Cieśliński, Warszawa 2006, s. 169.
WPROWADZENIE. W książce Political Justice William Godwin (1756–1836) rozważa sytuację, w której w pałacu wybucha pożar, a wewnątrz zostaje uwięziona dwójka ludzi. Jednym z nich jest wielki dobroczyńca ludzkości – Godwin wybrał jako przykład arcybiskupa Fénelona „w chwili, w której przyszedł mu do głowy pomysł napisania nieśmiertelnego Telemacha”. Drugą osobą jest pokojówka arcybiskupa. Wybór Fénelona wydaje się obecnie dziwaczny , nikt z wyjątkiem uczonych nie czyta już bowiem jego „nieśmiertelnego” dzieła, przypuśćmy jednak, że podzielamy wysoką opinię Godwina o Fénelonie. Kogo powinniśmy uratować? Godwin odpowiada, że należy uratować Fénelona, ponieważ w ten sposób pomożemy tysiącom ludzi, których lektura Telemacha uleczy z „błędów, występku i idącego za tym nieszczęścia”. Potem wygłasza swą najbardziej kontrowersyjną tezę. (Peter Singer)
Przypuśćmy, że sam jestem wspomnianą pokojówką. Powinienem wybrać wówczas raczej własną śmierć niż śmierć Fénelona. Życie Fénelona jest naprawdę więcej warte niż życie pokojówki. Prawdziwość tego i podobnych sądów zauważamy dzięki naszemu rozumowi, sprawiedliwość jest natomiast zasadą, która odpowiednio reguluje moje zachowanie. Gdyby pokojówka przedłożyła arcybiskupa nad samą siebie, postąpiłaby sprawiedliwie. W przeciwnym razie naruszyłaby zasady sprawiedliwości.
Wyobraźmy sobie teraz, że pokojówka jest moją żoną, matką albo moim dobroczyńcą. W niczym nie zmieniłoby to prawdziwości powyższego sądu. Życie Fénelona wciąż byłoby warte więcej niż życie pokojówki, a sprawiedliwość – czysta, nieskażona sprawiedliwość – nadal nakazywałaby nam wybrać to, co cenniejsze. Sprawiedliwość nauczyłaby mnie, że powinienem wybrać życie Fénelona kosztem życia drugiej osoby. Czyżby w zaimku „moja” kryła się jakaś magia, zdolna do obalenia wiecznej prawdy?
Pobierz tekst w PDF.
Ad… Etyka globalizacji!?