Osiemnasty numer „Filozofuj!”: Nowy człowiek? już od 23 listopada!

czy zastanawialiście się kiedyś, jak będzie wyglądał świat za dziesięć, pięćdziesiąt, sto, tysiąc lat? W jakim środowisku będziemy żyli, jaki będzie wtedy człowiek – no właśnie, czy w ogóle będziemy jeszcze istnieć jako ludzkość? A może po lekturze utopijnej powieści czy też seansie filmu science fiction byliście pełni nadziei bądź trwogi na myśl o przyszłości, jaka nas czeka. Może uda się usprawnić nasze ciało, wyeliminować choroby, poprawić jakość życia, sprawić, by trwało ono dłużej niż przeciętnie siedem lub osiem dekad, a ostatnie lata nie były naznaczone zniedołężnieniem i bólem; może uda się także usprawnić nasz umysł, usunąć niewiedzę, okiełznać niepożądane emocje.

Takie zmiany wydają się, jeśli nie nieuniknione, to przynajmniej prawdopodobne. Rozwój nauki i techniki, jaki dokonuje się na naszych oczach, już przeobraził nasze otoczenie i nas samych. W ostatnim stuleciu znacznie poprawiła się przeciętna długość i jakość życia, podniósł się poziom i dostępność wiedzy. Ten gwałtowny rozwój ma też swoje ciemne strony. Rozszczepienie atomu przyniosło elektrownie, ale i broń nuklearną. Przemysł i środki komunikacji ułatwiają nam życie, jednocześnie jednak trują środowisko i przyczyniają się do efektu cieplarnianego. Genetyka obok pożytecznej wiedzy dostarczyła metod nieetycznego doskonalenia gatunku poprzez eliminację jednostek niepasujących do przyjętych wzorców. Internet ułatwił nam dostęp do informacji, ale też dał możliwość szerzenia nienawiści. Za dalszy postęp być może przyjdzie nam zapłacić jeszcze większą cenę. Mogąc zmieniać człowieka, dążąc do coraz większej doskonałości, być może wyjdziemy poza wszelkie znane nam horyzonty wyobraźni, za którymi może nas czekać życie wspaniałe, albo też ziści się jedna z najgorszych antyutopii, jakiej nawet najbardziej kreatywni wizjonerzy nie przewidzieli. A może czeka nas trochę jednego i drugiego.

To, w jaki sposób potoczy się rozwój ludzkości i jaka będzie kondycja człowieka w bliższej lub dalszej przyszłości, zależy od naszych dzisiejszych działań, również od tego, w jakim stopniu roztropnie i rozsądnie będziemy podejmowali kolejne kroki w drodze do przyszłości. Stąd wraz z rozwojem wielu technologii, zwłaszcza takich jak nanotechnologia, biotechnologia, informatyka ze sztuczną inteligencją czy neuronauki, musi iść adekwatna refleksja filozoficzno-etyczna nad ich wpływem na nasze życie.

W ostatnim w tym roku numerze „Filozofuj!” spróbujemy zastanowić się nad ideą i ewentualnymi konsekwencjami zmiany natury człowieka za pomocą ingerencji technologicznej. Problem ten szczególnie jest analizowany przez ruch filozoficzno-kulturowy (czasem trochę ideologiczny) zwany transhumanizmem. Transhumaniści, mając do dyspozycji osiągnięcia nauki, chcą zaprojektować nowego, doskonałego człowieka, wyzwolonego od chorób, niewiedzy czy cierpienia. Uznają, że tylko poprzez ścisłą symbiozę człowieka z technologią możliwe jest zniesienie ludzkich niedoskonałości. Nasi autorzy pochylą się nad wyzwaniami, jakie stawia przed nami transhumanizm, rozważą jego często niejednorodne perspektywy i nurty, odnosić się będą do różnych filozoficznych źródeł tego ruchu, rozważą też, czy i ewentualnie w jakim stopniu powinniśmy dążyć do ziszczenia się wizji transhumanistów. Podniesione zostaną także wątpliwości, czy idące coraz dalej znoszenie naszych ograniczeń nie pozbawi nas czegoś ważnego, np. zdolności do refleksji nad życiem. Czy wraz z wydłużaniem życia nie będzie nam doskwierać nuda i nie przysporzy nam to dodatkowych cierpień? Czy modyfikacje genetyczne nie są zgubną zabawą w Boga? Rozważania nad pozytywnymi i negatywnymi aspektami transhumanizmu znajdziecie w części tematycznej numeru, ale i w naszych stałych działach: sztuka argumentacji, problemy etyczne w literaturze, filozofia w filmie, a także w transhumanistycznym eksperymencie myślowym.

Zapraszamy zatem do lektury i do rozważań nad przyszłością ludzkości.

Redakcja

Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.