Piotr Biłgorajski: Między ukryciem a jawnością Boga [recenzja]

Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2023 nr 6 (54), s. 53. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.

Najnowsza książka Jacka Wojtysiaka, profesora filozofii na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, dotyczy jednego z najbardziej gorących tematów we współczesnej filozofii religii – problemu ukrycia Boga. Tak zwany argument z bożej skrytości, spopularyzowany w ostatnim czasie przez Johna Schellenberga, wystawia na próbę stanowisko teistyczne przez tezę, że gdyby Bóg istniał, to jego istnienie powinno być bardziej oczywiste. Zwolennicy tego argumentu uważają, że ponieważ wejście z Bogiem w osobową relację jest z punktu widzenia teizmu największym dobrem dla człowieka, to Bóg powinien swoje istnienie uczynić na tyle jawnym, aby każdy miał szansę Go poznać. Ponieważ jednak istnienie Boga nie jest dla wszystkich oczywiste – o czym świadczy samo istnienie ateistów – to zasadne jest pytanie, czy Bóg się przed ludźmi ukrywa. Książka Wojtysiaka jest oryginalnym głosem w tej dyskusji. Publikacja składa się z dwunastu rozdziałów oraz dodatku. Autor na początku wprowadza czytelnika w zagadnienie bożej skrytości oraz próbuje pokazać, że podobnie jak teistom trudno jest wyjaśnić fakt, że istnienie Boga nie stanowi dla wszystkich oczywistości, tak ateiści stoją przed kłopotliwym zadaniem, aby wyjaśnić powszechność i trwałość wiary. W dalszej części Wojtysiak przechodzi do rozważań teoretycznych. W analitycznym stylu przedstawia dwa argumenty za istnieniem Boga (modalny i kosmologiczny), dyskutuje z tzw. problemem zła oraz, wzorując się na Ingardenowskich analizach doświadczenia estetycznego, przedstawia własną koncepcję doświadczenia religijnego. Książka kończy się polemiką z ewolucjonistycznym podejściem do wyjaśniania pochodzenia religii.

Filozoficzna puenta książki głosi, że Bóg nie jest ani w pełni ukryty, ani zupełnie jawny. Wojtysiak wzbogaca swoje analizy także o wymiar teologiczny i w tym kontekście przesłaniem rozważań jest teza, że Bóg stopniowo ujawnia się tym, którzy Go poszukują. Te dwa aspekty książki – filozoficzny i apologetyczny – wzajemnie się dopełniają, ale każdy jest wartościowy na swój sposób. Po książkę mogą więc sięgnąć zarówno ci, którzy chcą się zapoznać z najnowszymi dyskusjami w analitycznej filozofii religii, jak i osoby, które chcą pogłębić swoją wiarę.

Jacek Wojtysiak, Między ukryciem a jawnością. Esej z filozofii religii i teologii filozoficznej, WAM, Kraków 2022, 232 s.

Piotr Biłgorajski – doktor filozofii. Pracownik Instytutu Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. Zajmuje się eksperymentami myślowymi. Posiada wygodny fotel.