Najczęściej wyszukiwane: „Filozofia jako nauka”

We fragmentach podsumowujemy, co nasi Autorzy mieli do powiedzenia na temat relacji filozofii z nauką – jednego z najczęściej wyszukiwanych problemów dla hasła „filozofia”.

Wedle popularnego poglądu filozofia na początku obejmowała całą wiedzę, ale potem zaczęły się z niej wyłaniać tzw. nauki szczegółowe, jak na przykład matematyka i astronomia w szkole pitagorejskiej. […] Wedle Ludwiga Wittgensteina filozofia jest niżej lub wyżej od nauki, ale nigdy obok niej. Jest wyżej dla tych wszystkich, którzy uważają filozofię za jakąś supernaukę – tak sądzili Platon i Edmund Husserl, dla których filozofia dostarczała episteme, podczas gdy tzw. nauki szczegółowe miały do zaoferowania tylko wiedzę przybliżoną, tj. niepewną. […] Znane są też rozwiązania wskazujące na odmienność filozofii i nauki z uwagi na ich różne cele. Przykładem może być egzystencjalizm ateistyczny lub religijny, który wskazuje, że nauka nie jest przydatna do rozstrzygania rozmaitych kwestii egzystencjalnych, np. sensu życia, powinności moralnych, natury wartości czy kwestii związanych ze stosunkiem człowieka do Transcendencji (Boga). […] Bywa, że przedstawianie kwestii filozoficznych, w szczególności związanych ze światopoglądem, jako naukowych prowadzi do negatywnych, a czasem nawet zbrodniczych konsekwencji.

Jan Woleński: Filozofia i nauka. Konflikt czy symbioza?, „Filozofuj!” nr 4/2016

Nauka powstała w starożytnej Grecji, gdy naturalna ciekawość zaczęła dotyczyć spraw daleko wykraczających poza tu i teraz – kiedy jej przedmiotami stały się pochodzenie świata i struktura/istota rzeczy. Tak rozumianą naukę nazwano filozofią.

Kazimierz Jodkowski: Model nauki – stały czy zmienny? Polemika, „Filozofuj!” nr 4/2016

Nauka nie jest wolna od wartości. A bez zadawania filozoficznych pytań o wartości, kierowanych pod adresem nauki i uwzględnianych w realizacji projektów badawczych, grozi nam, że nauka będzie sprzęgać się z ideologiami, obracając się ostatecznie przeciwko człowiekowi.

Agnieszka Lekka-Kowalik: Filozofia a nauka, „Filozofuj!” nr 1/2015

W odróżnieniu od filozofii, gdzie każdy tworzy własny system, mniej lub bardziej niezgodny z systemami innych „miłośników mądrości”, badania naukowe mają z istoty charakter zespołowy. W stosunku do siebie naukowcy są równymi wśród równych.

Wojciech Sady: O społecznych warunkach powstania i rozwoju nauki, „Filozofuj!” nr 4/2016

Trudno dyskutować o ontologicznym ustroju świata bez odwołania się do fizyki, w szczególności współczesnej. I chociaż sama nauka nie rozwiązuje per se sporów filozoficznych, wydaje się nieodzowna do uprawiania filozofii, przynajmniej w takim jej pojmowaniu, które sugeruje, że ma ona podejmować problemy nadające się do dyskutowania na podstawie ustalonych danych naukowych

Jan Woleński: Kwanty i determinizm, „Filozofuj!” nr 1/2022

Stanowiska filozoficzne stoją u podstaw tego, jak uprawiana jest nauka. Stanowią one również fundament sprawdzalności nauk, a wręcz określają, do jakiego stopnia sprawdzalność ta powinna być wymagana. W skrócie: filozofia pomaga rozjaśnić podstawy nauki. […] Nowi ateiści nie potrafią wprowadzić rozróżnienia między nauką a filozofią, przez co często wygłaszają niesprawdzalne twierdzenia filozoficzne, utrzymując, że mają one moc autorytetu nauki.

Nie wszystko, co istnieje lub jest ważne, daje się zmierzyć, Wywiad z George’em Ellisem, „Filozofuj!” nr 4/2016

Rola filozofii polega na krytycznym myśleniu o tym, co i dlaczego robimy, podczas gdy naukę można postrzegać jako środek poznawania świata. […] Zajmując się normami, filozofia może stawiać pytania o cel nauki. Przewidywanie postaci nowych metodologii, które udoskonaliłyby naukę, jest trudne. Takie przedsięwzięcie wymagałoby wielkiej oryginalności myślenia i wielu lat jego uważnego rozwijania. Tutaj właśnie filozofia okazuje się nadal potrzebna. Istnieje wiele pytań, z którymi metoda naukowa sobie nie radzi. W jaki sposób aktywność mózgu generuje uczucia? Czy można w ogóle cokolwiek prawdziwie poznać? Czy jesteś tą samą osobą, którą byłeś wiele lat temu, jeśli w twoim ciele prawdopodobnie co siedem lat zachodzi całkowita wymiana atomów? Jak możemy dowieść, że świat istnieje niezależnie od naszych umysłów? Czy przyszłość jest z góry ustalona? Czy mamy wolną wolę?

Adam Balmer: Rola filozofii w świecie nauki, „Filozofuj!” nr 4/2016

[…] pytania, które legły u […] podstaw [dociekania filozoficznego], pozostają autentyczne bez względu na to, w jakim stadium znajdują się nauki empiryczne i inne rodzaje dociekań.

Jonathan Jacobs: Filozofia stawia ważne pytania, „Filozofuj!” nr 1/2015

W filozofii nie mówimy o tym, czy argumenty są przekonujące. Ta kategoria przysługuje psychologii lub socjologii. Dla filozofa ważne jest to, czy argument jest uzasadniony i który z dostępnych argumentów jest najmocniej uzasadniony w swojej pretensji do prawdziwości.

Wiemy, że istnieje Bóg jako ostateczna racja istnienia świata, Wywiad z Antonim B. Stępniem, „Filozofuj!” nr 6/2015

Zadaniem filozofii – według [Raymonda] Brassiera – jest zasypanie przepaści między naukowym obrazem świata a ludzką potrzebą odnajdywania w świecie sensu. […] I tak filozofia usiłuje wykonać zadanie, które przerasta fizykę.

Zenon E. Roskal: Dwa stoły Eddingtona i Nicość uwolniona, „Filozofuj!” nr 2/2015

Einstein jest znany ze swojego zalecenia […]: „Jeśli chcecie dowiedzieć się od fizyków teoretyków czegoś na temat stosowanych przez nich metod, to proponuję wam trzymać się zasady: nie słuchajcie ich słów, lecz skupcie się na tym, co robią!”. To słuszna uwaga. Ale jeśli sądzimy, że naukowcy są jedynymi autorytetami w kwestii tego, jak należy uprawiać naukę, słowa tych uczonych powinny dać nam do myślenia. Jeśli Darwin i Einstein mają rację, to istnieją metody rozumowania wspólne wielu dziedzinom nauki. Jednak tylko nieliczni naukowcy mają odpowiednie przygotowanie i chęć, by interesować się problemami o tak ogólnej naturze. Genetycy badają geny, a astronomowie badają galaktyki; ani jedni, ani drudzy nie specjalizują się w badaniach schematów rozumowania. Takie schematy próbują analizować filozofowie.

Elliot Sober: Czy metoda naukowa jest mitem? (Is the Scientific Method a Myth? Perspectives from the History and Philosophy of Science), filozofuj.eu, tłum. Piotr Biłgorajski

Neopozytywiści uważali, że to fizyka, jako najdojrzalsza, powinna stanowić wzorzec dla pozostałych nauk przyrodniczych. Ponadto wierzyli, że wszelkie sądy o charakterze metafizycznym są bezsensowne, gdyż jedyną prawomocną instancją wyjaśniania świata jest sformalizowany język fizyki oparty na pomiarach i doświadczeniach. […] Wiek XX ukazał, że wiara neopozytywistów była przesadzona. Fizyka okazała się krnąbrna: zasada nieoznaczoności Heisenberga obaliła wiarę w nieograniczony potencjał poznawczy pomiarów. Ponadto badania filozofów oraz historyków dostarczały kolejnych przykładów czerpania przez nauki ścisłe z dyscyplin tradycyjnie uważanych za humanistyczne. Osiągnięcia polskiego logika Jana Łukasiewicza dobitnie ilustrują to zjawisko. W latach dwudziestych przedstawił systemy tzw. logik wielowartościowych, które oddziałały w następnych dziesięcioleciach na matematykę, a później informatykę. Jednak idee logiczne zrodziły się w jego umyśle dzięki studiowaniu metafizyki Arystotelesa oraz w wyniku filozoficznej krytyki determinizmu. […] Od kilkudziesięciu lat filozofowie są ostrożniejsi. Niektórzy zupełnie zwątpili w naukę, ale większość jedynie zrezygnowała z jej całkowitej afirmacji.

Bartosz Kośny: Pozytywistyczna mitologizacja nauki, filozofuj.eu

Infografikę Czy filozofia jest dyscypliną autonomiczną względem nauk przyrodniczych? z numeru poświęconego filozofii nauki możecie pobrać > tutaj.

Post Views: 538