Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru:
Zamów teraz w wersji papierowej
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie za płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Spis treści
Kalendarium
Piękno > Mirosław Żelazny
Na czym polega esencja piękna? Do odpowiedzi na to pytanie przybliży nas kilka ważnych obserwacji.
Piękno w laboratorium, czyli o estetyce eksperymentalnej > Monika Bokiniec
Gdybyście mieli opisać swój wymarzony piękny obraz, jaki miałby rozmiar? Jaki byłby jego dominujący kolor? Przedstawiałby jakąś scenę realistyczną czy raczej abstrakcję? Kolory raczej ostre czy rozmyte? Nastrój na obrazie raczej poważny czy radosny? Sądzicie, że nie można w ten sposób opisać wymarzonego obrazu? Można. Co więcej, jak pokazał jeden z opisywanych poniżej projektów, zdecydowana większość z nas opisze go podobnie.
Sztuka, piękno a ewolucja > Jerzy Luty
Czy sztuka i ludzkie preferencje estetyczne są ekspresją biologicznej natury, czy raczej kulturową „zasłoną”? Czy pełniły istotną funkcję w naszej ewolucyjnej historii, czy może są serią praktyk, które wprawdzie dają ludziom satysfakcję, ale pełnią mało istotną rolę w historii naszego gatunku? Czy możemy mówić o uniwersalnych wyznacznikach estetycznych? Na te i podobne pytania stara się odpowiedzieć stosunkowo młoda, dynamicznie rozwijająca się dyscyplina – estetyka ewolucyjna.
Jak opowiedzieć taniec? > Piotr Kozak
Jest coś niepokojącego w tym, że z jednej strony przypisujemy duże znaczenie obcowaniu ze sztuką, a z drugiej nie umiemy opisać swojego doświadczenia odbioru sztuki. Doświadczenia sztuki nie da się przekazać, a jeżeli się daje, to tylko za cenę jego banalizacji – chcąc przekazać treść opowiadania Stary człowiek i morze, możemy je streścić jako ponadstustronicowy opis łowienia ryb. Kuriozalne? Być może. Opis jest jednak poprawny. Pytanie brzmi więc, co nam umyka w tym opisie, czego nie potrafimy przekazać.
Percepcja piękna: estetyczne pomieszanie zmysłów > Anna Chęćka
Neuroestetyka jest jedną z prężnie rozwijających się dzisiaj dziedzin. Pozwala wyjaśniać, jak mózg kategoryzuje rzeczywistość zmysłową. Spekulujący filozof może do tych objaśnień sięgać, aby pogłębić rozumienie takich kategorii estetycznych jak piękno, twórczość czy przeżycie estetyczne. Neuroestetyka korzysta z wyników badań neurobiologii, psychologii poznawczej, kognitywistyki, opiera się także na faktach, jakich dostarczają jej współczesne techniki neuroobrazowania (pozytonowa tomografia emisyjna, rezonans magnetyczny). Jednak nawet wobec faktów dotyczących funkcjonowania ludzkiego układu nerwowego warto zachować poznawczy dystans. Kontakt ze sztuką uczy pokory: wobec tajemnicy piękna metoda szkiełka i oka nie jest wystarczająca.
Cuda i ohydy – dylematy estetyki przyrody > Mateusz Salwa
Jeleń na rykowisku, Morskie Oko, kormoranów sznur… – zapewne wiele osób zgodziłoby się, że widoki te są piękne. Jak wiele innych. Zapewne też wiele osób uznałoby, że glista ludzka, kłębowisko żmij czy bagno są brzydkie, napawają wręcz wstrętem. Bez wątpienia każdy mógłby wymienić obiekty przyrody, które uznaje za piękne albo brzydkie. Co w takim razie decyduje o estetycznych preferencjach? I czy każdy rodzaj estetycznej oceny jest równie uprawniony?
Narzędzia filozofa
Warsztat logiczny: #13. Czy maszyna może rozumować, choć wymaga to inwencji (a maszyny na nią nie stać)? > Witold Marciszewski
Sztuka argumentacji: #15. Jeden obraz wart więcej niż tysiąc słów > Krzysztof A. Wieczorek
Gawędy o języku: #1. Dlaczego zdanie nie jest listą nazw > Wojciech Żełaniec
Eksperyment myślowy: Dzieła sztuki, piękno i pieniądze? > Artur Szutta
Filozofia w literaturze
Dorian Gray i zgubne skutki amoralizmu > Natasza Szutta
Satyra
Glamour > Piotr Bartula
Felieton
Ćwiczenie z kontemplacji > Jacek Jaśtal
Podchody wokół piękna > Adam Grobler
Zawiłe dzieje estetyki i sztuk pięknych > Jan Woleński
Co to znaczy?
Czym jest dialog? > Aldona Pobojewska
Filozofia w szkole
Piękno w życiu człowieka > Dorota Monkiewicz-Cybulska
Filozofia w filmie
Nowoczesny zawrót głowy > Iwona Krupecka
Filozofia z przymrużeniem oka
Redaktor prowadzący numeru: Monika Bokiniec
Drodzy Czytelnicy,
czy zachwycił Was kiedyś zachód słońca albo jakiś utwór muzyczny w radio, a może czytaliście wiersz pełni zachwytu? Na pytanie, skąd w Was ten zachwyt, odpowiedzielibyście zapewne, że przecież ten zachód słońca jest piękny, że ujmuje Was piękno utworu muzycznego, piękno wiersza. Czym jednak jest piękno? Jak to możliwe, że tak różne w swojej naturze rzeczy, jak pełne barw i kształtów zjawisko przyrodnicze, pełen sekwencji dźwięków utwór muzyczny czy ukryty za ciągiem znaków-słów utwór poetycki, dzielą wspólną cechę? Jak ona wygląda? W jaki sposób jesteśmy zdolni ją dostrzec? Jeśli pytamy o piękno, to i zapytajmy o brzydotę. Na czym polega brzydota? Jak to się dzieje, że zarówno piękno, jak i brzydota mają na nas taki wpływ, że jedno powoduje w nas przyjemne doznania, drugie zaś odrazę? Jak to jest, że jedno wzbudza pragnienie obcowania, drugie – pragnienie oddalenia się? Czy piękno lub brzydota są czymś, co istnieje w rzeczach, poza naszymi umysłami? Czy są one czymś realnym i obiektywnym, jak powiedzieliby niektórzy filozofowie? A może nasze doświadczenie piękna bądź brzydoty jest jedynie iluzją, a zdolność do ich „widzenia” powstała w toku ewolucyjnych przemian – przetrwała, ponieważ motywowała nas do podejmowania działań, dzięki którym przetrwaliśmy jako gatunek?
Z wytwarzaniem pięknych dzieł (takich jak obrazy, rzeźby, utwory muzyczne, literackie) związana jest sztuka. Jak jednak oceniać dzieła sztuki? Czy możemy powiedzieć, że Sarabanda Bacha jest obiektywnie piękniejsza od utworu Despacito? A może te utwory przynależą do różnych dziedzin muzyki, których nie można ze sobą porównywać, bo kierują się odmiennymi i niewspółmiernymi kryteriami piękna? Czy w takim razie istnieją uniwersalne miary piękna? W jaki sposób są one poznawalne? A może piękne jest po prostu to, co się komu podoba? Są to wszystko ważne pytania filozoficzne, którymi zajmuje się dziedzina filozoficzna zwana estetyką.
Tematyce piękna poświęcamy niniejszy numer „Filozofuj!”. Zamieściliśmy w nim sześć artykułów tematycznych, w których filozofowie zajmujący się estetyką próbują odpowiedzieć na niektóre z powyższych pytań. Problematyce piękna poświęcone są także ankietowe wypowiedzi filozofów, których zapytaliśmy o to, czym jest piękno oraz czy istnieje tylko jeden uniwersalny kanon piękna. Głównemu tematowi numeru poświęcone zostały także niektóre z naszych stałych działów: eksperyment myślowy oraz felietony…
Proponujemy Wam także kolejną część kursu logiki, sztuki argumentacji, etyki w literaturze. Otwieramy nowy cykl, autorstwa Wojciecha Żełańca, który będzie poświęcony filozofii języka. W ramach tematyki edukacyjnej publikujemy dwa teksty: rozważania o dialogu autorstwa prof. Aldony Pobojewskiej i kolejny scenariusz lekcji filozofii. Jak zwykle znajdziecie także odrobinę filozoficznej rozrywki z krzyżówką i filozoficznym dowcipem.
Życzymy miłej i inspirującej lektury! Filozofujcie!
Redakcja
Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.
Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.
Skomentuj