Filozofuj! 2017 nr 2 (14): Meandry percepcji

Zamów teraz w wersji papierowej

Zachęcamy do lektury!

Czy WIESZ, ŻE…

• najnowszy numer można kupić także w Empiku,  Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
• z każdego egzemplarza kupionego w Empiku,  Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
• możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
• kupując „Filozofuj!” w prenumeracie za płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
• dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?

Spis treści

Kalendarium

Percepcja, czyli spostrzeganie > Jan Woleński

Wydaje się, że najważniejszym zmysłem jest wzrok, bo dostarcza najwięcej wrażeń. Jednak bez innego ze zmysłów nie moglibyśmy przetrwać.

Co tak naprawdę postrzegamy? > Paweł Sikora

Percepcję zmysłową otaczającego nas świata traktujemy zazwyczaj jako coś tak oczywistego i naturalnego, że skłonni jesteśmy twierdzić, iż nie ma nad czym deliberować. Z perspektywy potocznego nastawienia wszystko jest proste – postrzegamy zjawiska przyrodnicze, codzienne sytuacje naszego życia, ogromną różnorodność rzeczy wokół nas oraz ich własności (barwy, kształty, zapachy etc.). Jednak dla filozoficznego myślenia dopiero tutaj wyłaniają się poważne zagadnienia i ma miejsce swoisty start ku fascynującej, intelektualnej przygodzie.

Tajemnicze cechy percepcji > Jacek Jarocki

Percepcja wydaje się aktywnością wręcz trywialną. Cóż tajemniczego może być w tym, że widzę czerwonego pomidora lub słyszę śpiew słowika? Pozornie nic. Jak zwykle jednak w sukurs przychodzi filozofia, która z oczywistych, zdawałoby się, zjawisk wydobywa problemy, którymi dziś intensywnie zajmuje się wielu uczonych.

Percepcja jako kontrolowana halucynacja > Paweł Gładziejewski

Według znanej metafory percepcja to proces, w którym świat odciska swój ślad w umyśle niczym pieczęć w gorącym wosku. Jeśli jednak wierzyć wpływowej kognitywistycznej teorii percepcji – sięgającej korzeniami myśli Immanuela Kanta – postrzeganie nie jest pasywną akumulacją bodźców. To raczej forma kontrolowanej halucynacji, w której mózg wytwarza wirtualne sygnały zmysłowe, by uniknąć zaskoczenia przez pobudzenia dochodzące ze świata zewnętrznego. Koncepcja ta rozmywa granice między percepcją a wyobraźnią.

Czas widzimy, słyszymy, czujemy – a może nawet wąchamy? > Michał Klincewicz

Percepcja jest w podwójny sposób związana z czasem: dzieje się w czasie oraz reprezentuje rzeczy jako trwające w czasie. Te dwa parametry nie muszą być ze sobą zgodne: możemy doświadczać czegoś jako trwającego krócej lub dłużej, niż faktycznie było to postrzegane. Tego rodzaju obserwacja stanowi punkt wyjścia dla podejmowania interdyscyplinarnych projektów dotyczących percepcji czasu oraz do filozoficznych rozważań nad związkami między subiektywnym czasem a czasem jako obiektywnym składnikiem rzeczywistości.

Zagubiony w muzeum > Bence Nanay

Idziesz do muzeum. Stoisz w kolejce pół godziny. Płacisz za bilet ciężki grosz. Jesteś tam, patrzysz na wystawione prace, ale nie czujesz, abyś coś z tego wynosił. Próbujesz dalej. Czytasz małe, irytujące etykiety umieszczone obok tych prac. Być może nawet korzystasz z audioprzewodnika. Nadal nic. Co robisz?

Wywiad
Jak to możliwe, że w ogóle postrzegamy cokolwiek? > Wywiad z Susanną Siegel

Narzędzia filozofa
Warsztat logiczny: #8. Logiczny sens spójnika „i” a jego sensy potoczne > Witold Marciszewski
Sztuka argumentacji: #10: Dlaczego nie wystarczy omijać lekarzy, aby długo żyć? > Krzysztof A. Wieczorek
Eksperyment myślowy: Mission impossible? > Artur Szutta

Greka i łacina z wielkimi klasykami
Percepcja > Michał Bizoń

Etyka w literaturze
Inny świat a ślepota moralna > Natasza Szutta

Satyra
Spór o miedzę w Kalopei > Piotr Bartula

Felieton
Spór o kolory > Jacek Jaśtal

Filozoficzne Zoo
Żółw Zenona > Jakub Jernajczyk

Felieton
Widziałeś na własne oczy? > Adam Grobler

Gdzie na studia filozoficzne?
Dodatek maturalny 2017

Filozofia dla dzieci
Porozmawiajmy o zmysłach > Dorota Monkiewicz-Cybulska

Filozofia w filmie
Percepcja bez granic > Dorota Monkiewicz-Cybulska

Z półki filozofa…

Who is who w polskiej filozofii
Izydora Dąmbska > Paweł Rzewuski

Filozofia z przymrużeniem oka

Redaktor prowadzący numeru: dr Błażej Skrzypulec.

Drodzy Czytelnicy,

być może zdarza się Wam oderwać od codziennych zajęć, rozejrzeć dokoła, zatrzymać wzrok na otaczających Was przedmiotach, poczuć przestrzeń wypełnioną nimi. Być może też tym postrzeżeniom towarzyszą jakieś dźwięki, np. wiosenny śpiew ptaków za oknem, przejeżdżające auta, a może szum drzew. Jeśli macie otwarte okno albo jesteście na zewnątrz, szum ten możecie także poczuć w postaci chłodnego, a może ciepłego wiatru muskającego Waszą twarz. Zapewne też zdarzyło się Wam ulec czasem jakiejś iluzji. Coś, co wzięliście za głos radiowego speakera, okazało się dźwiękiem wydawanym przez rury w łazience. Jakiś refleks w tylnym lusterku samochodu przynajmniej przez moment jawił wam się jako postać biegnącego człowieka. Nie sposób, przynajmniej dla kogoś o filozoficznej naturze, nie zadać sobie, przynajmniej w opisanych powyżej momentach, pytań o nasze poznanie. Jak to się dzieje, że jesteśmy świadomi otaczającego nas świata? W jaki sposób go poznajemy? Jak to możliwe, że w moim umyśle pojawiają się obrazy, dźwięki czy inne odczucia mówiące mi, jaki jest świat? Czy stojące przede mną drzewo jest właśnie takie, jak mi się jawi? Czy jest rzeczywiście zielone, czy ma szorstką powierzchnię kory, czy jest takie chłodne, jak wyczuwam je dotykiem? A może te jakości w moim umyśle jedynie reprezentują własności drzewa, zaś jakie ono jest samo w sobie jest mi niedostępne poznawczo?

Głównym kanałem łączącym nas poznawczo ze światem są nasze zmysły. To przez nie docierają do naszego umysłu informacje o otaczających nasz obiektach, zdarzeniach takich jak właśnie śpiew ptaków czy powiew wiatru. Zmysły nie są jedynie biernymi otworami w naszym ciele, ale skomplikowanymi mechanizmami, które wespół z naszym umysłem (niektórzy zapewne powiedzieliby mózgiem), odbierając bodźce w postaci fal świetlnych czy drgań powietrza, kontaktu dotykowego z czymś zimnym czy miękkim itp., rozszyfrowują zawartą w nich informację. Dzięki nim możemy w miarę skutecznie poruszać się w świecie, omijać przeszkody, zdobywać pożywienie, ale też rozkoszować się zachodem słońca, podziwiać IX Symfonię Beethovena czy delektować się smakiem wykwintnego dania. Całość tego mechanizmu poznawczego określamy mianem percepcji. Jest ona fenomenem bardzo skomplikowanym, wielowymiarowym i ciągle niewyjaśnionym.

Meandry percepcji są właśnie głównym tematem 14. numeru „Filozofuj!”. Nasi autorzy pytają, ale też rozważają możliwe odpowiedzi dotyczące percepcji. Czym ona jest? Jak działają nasze zmysły? Który z nich jest najbardziej podstawowy? Czy świat jest właśnie taki, jakim go postrzegamy? A może percepcja ma coś z halucynacji? Czy możemy postrzegać własności takie jak czas bądź wartości estetyczne lub moralne?

Poza częścią tematyczną znajdziecie w tym numerze także nasze stałe działy: kolejne odcinki kursu logiki, sztuki argumentacji, „who is who” w polskiej filozofii, problemów etycznych w literaturze, filozofii w filmie, filozofii dla dzieci, a także eksperyment myślowy.

Poza intelektualnym wysiłkiem, który sam w sobie jest niewątpliwie przyjemny, czeka Was także kolejna porcja filozoficznej rozrywki: wieści z krainy Kalopów, filozoficzne zoo, anegdoty i krzyżówka.

Zatem zapraszamy do lektury! Filozofujcie!

Redakcja

Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.

Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.

Download (PDF, 11.2MB)

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.