Numer Ontologia

Filozofuj! 2018 nr 2 (20): Filozofia czasu

A może czas tak naprawdę nie istnieje? Jest jedynie naszym konstruktem, dzięki któremu porządkujemy nasze widzenie świata i zdarzeń. Jeśli jednak nie istnieje, to jaki jest świat sam w sobie? Czy można jakoś alternatywnie uporządkować sobie świat? Czy można inaczej „przetasować” różne chwile z naszego życia, jak czyni to główna bohaterka filmu Arrival dzięki opanowaniu języka (sposobu myślenia) pozaziemskiej cywilizacji? Wszystkich, których nurtują te i inne pytania związane z czasem, zachęcamy do lektury niniejszego numeru „Filozofuj!”. Zaprosiliśmy filozofów z Polski i zagranicy, a także jednego fizyka kwantowego, aby podzielili się z nami swoimi przemyśleniami nad tym jakże fascynującym problemem.

Wydawcą czasopisma jest

Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru:


Zamów teraz w wersji papierowej


Zachęcamy do lektury!


Czy WIESZ, ŻE


Spis treści

Kalendarium

Kłopoty z czasem > Tomasz Bigaj
Czym jest czas? Święty Augustyn powiedział kiedyś: „jeśli nikt mnie o to nie pyta, wiem. Jeśli pytającemu usiłuję wytłumaczyć, nie wiem”. Ten znany cytat zgrabnie ilustruje zasadniczą trudność, z jaką przychodzi się zmierzyć każdemu, kto usiłuje ubrać w słowa nasze doświadczenie czasu.

O tym, co było, co jest, co będzie > Brad Dowden
Metafizycy różnią się w swoich poglądach na to, czy przeszłość i przyszłość istnieją realnie. Przykładowo, jeżeli kiedyś oblałeś się gorącą kawą, to będziesz bardzo uważny, gdy ktoś poda ci kubek kawy na podstawce i powie: „Oto twoja kawa”. Zauważ, że twoje obecne doświadczenie tego kubka jest znacznie bardziej wyraźne aniżeli twoja pamięć o kubku, który podano ci w zeszłym tygodniu.

Fizyka i zagadka czasu > Paweł Horodecki
O czasie dyskutują nie tylko filozofowie. Jest on także zagadką dla fizyków i to wcale nie mniejszą.

Logika, czas i wolność > Marcin Tkaczyk
Jeżeli przeczytasz ten tekst, to musisz go przeczytać. Jeżeli nie przeczytasz tego tekstu, to nie jesteś w stanie go przeczytać. A jeżeli Ci się zdaje, że przeczytanie tego tekstu zależy od Twojej wolnej decyzji, to przeczytaj ten tekst.

Ponad czasem. Wywiad z Romanem Ingardenem > Jacek Wojtysiak
Wywiad z Romanem Ingardenem przeprowadzono 5 II 2018 r. – w 125. rocznicę urodzin filozofa.

Czy można nie mieć czasu? > Hanna Urbankowska
Czy można nie mieć czasu? Co tak naprawdę kryje się za tymi słowami? I czy w poszukiwaniu czasu może pomóc Martin Heidegger?

Czwarty wymiar w kulturze. Rzecz o czasie > Artur Kawiński
Czym jest czas? Zależy dla kogo. Perspektywy rozumienia i odczuwania czasu można mnożyć: czym innym jest czas człowieka Zachodu, inaczej postrzega go uczestnik pierwotnych kultur. Inna była perspektywa temporalna Khoisanów – pierwotnych mieszkańców Afryki – niż czas przeżywany przez współczesnych pracowników wielkiej japońskiej korporacji.

Wywiad
Jeżeli podróż do przeszłości się zdarzy, to znaczy,  że już się zdarzyła > Wywiad z prof. Adrianem Bardonem, jednym z największych obecnie znawców filozofii czasu

Narzędzia filozofa
Teoria argumentacji: #16. To, co mówisz, to czysty absurd! > Krzysztof A. Wieczorek
Greka i łacina z wielkimi klasykami: Czas > Michał Bizoń
Eksperyment myślowy: Myszy czasu > Artur Szutta
Gawędy o języku: #2. Dlaczego grupa nominalna nie jest listą nazw? > Wojciech Żełaniec

Filozofia w literaturze
Jacek Soplica – wolność i odpowiedzialność moralna > Natasza Szutta

Satyra
Mowa pogrzebowa profesora Hic et Nunc > Piotr Bartula

Felieton
Kairos i Kosmos > Jacek Jaśtal
Trwaj, chwilo! > Adam Grobler
Janusowa natura czasu > Jan Woleński

Filozofia prawa
#1. Czas jako kategoria prawna > Marta Soniewicka

Lekcja filozofii
#1. Pojęcie filozofii > Jacek Wojtysiak

Filozofia w szkole
Żyjemy i działamy w czasie > Dorota Monkiewicz-Cybulska

Filozoficzne zoo
Małpy Borgesa > Jakub Jernajczyk

Z półki filozofa…
John C. Lennox kontra Stephen Hawking: w obronie filozofii > Piotr Biłgorajski

Filozofia w filmie
About Time (Czas na miłość) > Małgorzata Szostak

Filozofia z przymrużeniem oka


Redaktor prowadzący numeru: Artur Szutta


Drodzy Czytelnicy,

na pewno każdy z Was miał okazję słuchać tykania zegara, jego równomiernego tik-tak. Ten dźwięk nieustannie przypomina o upływającym czasie. Nieco starsi czytelnicy upływ ten zauważają, patrząc na siebie w lustrze, na swoich znajomych spotkanych po latach. Pewnie zdarzyło Wam się także spóźnić na pociąg, na ważne spotkanie, bo utknęliście w korku albo Wasz zegarek się późnił. A może lektura jakiejś interesującej książki, może nawet któregoś z numerów „Filozofuj!”, wciągnęła Was tak bardzo, że kilka godzin czytania było dla Was zaledwie chwilą. Takie sytuacje są dobrą okazją, aby zadać sobie pytanie, czym właściwie jest czas, jaka jest jego natura. A może czas nie istnieje? Przecież kiedy się rozejrzymy dookoła, dostrzegamy jedynie przedmioty, zdarzenia, inne osoby, słyszymy dźwięki, czujemy zapachy, ciepło lub zimno itd. – w całej tej masie danych nie dostrzeżemy jednak czasu. A może czas jest jak bakterie albo atomy – ukryty przed gołym okiem i do jego obserwacji potrzebne są instrumenty, takie właśnie jak zegar tykający na ścianie?

Pytanie o naturę czasu, także o to, czy w ogóle istnieje, nurtuje filozofów. Jest ono przecież nierozerwalnie związane z naszym rozumieniem wszystkiego, co istnieje, z człowiekiem włącznie. Bo czy potrafimy sobie wyobrazić świat bez czasu? Nawet jeśli cały zastygnie jakoś w naszej wyobraźni w bezczasowym bezruchu, to z tego wyobrażenia nie potrafimy usunąć siebie jako myślących (jakoś w czasie) obserwatorów tej bezczasowej rzeczywistości. Pytanie o czas wiąże się też z zagadnieniem otwartości naszych przyszłych decyzji. Możemy bowiem zastanawiać się, czy to, co przyszłe, w tym nasze wybory, już w jakimś sensie istnieje. Być może wszystkie trzy wymiary czasu – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość – są równie realne, istnieją obok siebie, tak jak istnieją na mapie różne etapy drogi, którą mamy pokonać. Jeśli tak właśnie istnieją, to gdzie jest nasza wolność wyboru, twórczość? Czyż nie są już jakoś określone, a nasze wrażenie, że możemy wybierać spośród otwartych alternatyw, czyż nie jest złudzeniem?

A może czas tak naprawdę nie istnieje? Jest jedynie naszym konstruktem, dzięki któremu porządkujemy nasze widzenie świata i zdarzeń. Jeśli jednak nie istnieje, to jaki jest świat sam w sobie? Czy można jakoś alternatywnie uporządkować sobie świat? Czy można inaczej „przetasować” różne chwile z naszego życia, jak czyni to główna bohaterka filmu Arrival dzięki opanowaniu języka (sposobu myślenia) pozaziemskiej cywilizacji?

Wszystkich, których nurtują te i inne pytania związane z czasem, zachęcamy do lektury niniejszego numeru „Filozofuj!”. Zaprosiliśmy filozofów z Polski i zagranicy, a także jednego fizyka kwantowego, aby podzielili się z nami swoimi przemyśleniami nad tym jakże fascynującym problemem.

Oprócz artykułów poświęconych tematowi czasu proponujemy nasze tradycyjne działy. Na szczególną uwagę zasługują dwa nowo zainicjowane cykle artykułów. Pierwszy z nich dotyczy podstawy programowej nauczania filozofii w szkołach. Jego autorem jest prof. Jacek Wojtysiak. W każdym odcinku będzie proponował krótkie rozważania, na bazie których można realizować lekcje. Pierwszy odcinek nawiązuje do samego pojęcia filozofii. Drugi cykl artykułów, autorstwa dr Marty Soniewickiej, będzie poświęcony filozofii prawa. Kierujemy go zarówno do filozofów interesujących się fenomenem prawa, jak i do prawników, którzy pragną pogłębić swoją wiedzę o filozoficznych podstawach prawa.

Ponadto zachęcamy do czytania kolejnego odcinka kursu sztuki argumentacji, etyki w literaturze, filozoficznej greki i łaciny, eksperymentu myślowego, recenzji książki oraz filozoficznego omówienia filmu, jak i do kolejnej porcji filozoficznej rozrywki z krzyżówką i dowcipem.

Z zawołaniem „Filozofuj!” miłej i inspirującej lektury życzy

Redakcja


Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.

Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.



Download (PDF, 9.08MB)

 

 

 

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

Skomentuj

Kliknij, aby skomentować

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy