Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru 4(40)/2021:
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Redaktor prowadzący numeru: dr hab. Artur Szutta Redaktor merytoryczny: dr Łukasz Androsiuk
Podziękowania za pracę nad numerem należą się: Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Eli Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Marcinowi Iwanickiemu, Dorocie Monkiewicz-Cybulskiej, Redaktorom językowym: Aleksandrze Sitkiewicz, Grafikom: Natalii Biesiadzie-Myszak, Paulinie Belcarz, Hannie Bytniewskiej, Ewie Czarneckiej, Florianen vinsi’Siegereith, Annie Koryzmie, Małgorzacie Uglik, Patrycji Waleszczak, Wojciechowi Zielińskiemu, Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Patrycji Waleszczak, Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Tomaszowi Stępińskiemu, Slavo Szcześniakowi, Józefowi Zonowi, Ani Wilk-Płaszczyk, Mateuszowi Ozimkowi, Kacprowi Dyrdzie, Zbigniewowi Szafrańcowi, Pawłowi Frendenbergowi, Sylwi Kucharczak, Tomaszowi Peplińskiemu, Janowi Swianiewiczowi, Krzysztofowi Dąbkowskiemu, Danielowi Kozie, Piotrowi Elfingerowi, Pawłowi Głazowi, Izie Bryzik, Magdalenie Szczecinie, Marii Borowy, Pawłowi Siniło, Przemkowi Czumie, Adamowi Hutnikiewiczowi, Sebastianowi Łasajowi, Tomaszowi Szwedowi, Michałowi Markowi, Karolinie Stępniak. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydane tego numeru.
Czym są gry komputerowe? > Artur Szutta
Jednym z najważniejszych pytań filozoficznych jest to o istotę danej rzeczy albo, jeśli takie istoty nie istnieją, przynajmniej o to, co mamy na myśli, wypowiadając dane słowo. Zatem czym są gry komputerowe lub co mamy na myśli, mówiąc „gra komputerowa”, „gra cyfrowa” albo „gra wideo”? Zarówno Counter-Strike, Cywilizacja V jak i The World of Warcraft należą do zbioru gier jako takich, zbioru, do którego należą też szachy, warcaby czy znane Wam (mam nadzieję) z dzieciństwa gry w podchody i w wojnę. Co je łączy? Co sprawia, że i jedne, i drugie zasługują na miano „gry”? No i co odróżnia te pierwsze od tradycyjnych gier?
Reguły, które powołują do istnienia > Wojciech Żełaniec
Reguły konstytutywne to takie zdania ogólne, które stwarzają, kreują, powołują do istnienia, czyli „konstytuują” coś nowego, czego przed wymyśleniem takich reguł nie było, a nawet być nie mogło. Jak to tworzenie przebiega, zobaczmy na przykładzie gry w szachy.
Słów kilka o ontologii gier komputerowych > Arkadiusz Chrudzimski
Gdy czytamy prozę Sapkowskiego, możemy zauważyć, że bohaterowie doświadczają dokładnie tego, co przewidział dla nich autor. Mówiąc językiem Ingardena, są oni przedmiotami heteronomicznymi, całkowicie zależnymi od językowo utrwalonych intencji autora. Gdy gramy w Wiedźmina, sprawy mają się inaczej.
To tylko gra? Czyli uwag kilka o etycznym wymiarze gier komputerowych > Artur Szutta
Granie jest (prawie) zawsze formą udawania. Aktor grający rolę mordercy nie jest przecież zabójcą, odgrywający scenę miłosną niekoniecznie zdradza swoją żonę, a mknący z prędkością 200 km/h wirtualnym autem w rzeczywistości wcale z taką prędkością nie jedzie. Czy oznacza to również, że grając, jedynie udajemy czynienie zła moralnego, de facto go nie czyniąc? Albo ogólniej – czy świat gier jest całkowicie poza dobrem i złem moralnym? Fragment z klasyka
Sztuka z pikseli > Łukasz Androsiuk
Gdyby zapytać Noëla Carrolla, czy gry komputerowe są – lub przynajmniej mogą być – dziełami sztuki, najpewniej sam odpowiedziałby pytaniem: „a dlaczego u licha miałyby nimi nie być?”. I choć niektórzy filozofowie zainteresowani kulturą tzw. nowych mediów lubią myśleć o grach komputerowych jak o dziełach sztuki właśnie, to, jak się okazuje, nie wszyscy oni, mówiąc o sztuce i grach, mają na myśli to samo.
Androidy, AI i Cepidy, czyli metafizyka umysłu w grach wideo > Jacek Jarocki
Przez lata gry komputerowe postrzegano jako medium służące wyłącznie do zabawy, a przez to – przeznaczone dla dzieci. Całe szczęście dziś to krzywdzące przeświadczenie stopniowo zanika, sami zaś twórcy wirtualnej rozrywki nie boją się podejmować tematów poważnych i wymagających dojrzałości. Coraz częściej odwołują się oni również do filozofii – na ogół z bardzo interesującym skutkiem.
Wywiad
Gry komputerowe stanowią poważną część współczesnej kultury > Wywiad z Jesperem Juulem, jednym z największych na świecie specjalistów od filozoficznych aspektów gier komputerowych
Gry są kluczem do zrozumienia rzeczywistości społecznej > Wywiad z Pawłem Grabarczykiem, jednym z najlepszych polskich specjalistów od filozoficznych aspektów gier komputerowych
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Formatywne doświadczenie > Artur Szutta
Kurs logiki: #4. Sylogistyka, czyli rachunek nazw > Krzysztof A. Wieczorek
Meandry metafory: # 9. Bergsonowska metafizyka wyłożona w obrazach i bez metafor > Marek Hetmański
Filozofia w literaturze
Gracz, czyli o tym, jak łatwo stracić rozsądek i umiar > Natasza Szutta
Greka i łacina z wielkimi klasykami
Bogów gry w ludzi > Michał Bizoń
Felieton
Jednemu zabierze, drugiemu da > Adam Grobler
Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #4. Jakim prawem działa prawo? > Tomasz Kubalica
Satyra
Okrutna Gra (projekt) > Piotr Bartula
Felieton
Symulator felietonisty 2021 > Michał Jaśtal
Filozofia w szkole
Symulacja czy realność? Scenariusz lekcji etyki dla klas IV–VIII szkoły podstawowej > Dorota Monkiewicz- Cybulska
Wokół tematu
Czy gry komputerowe to strata czasu? > Marcin T. Zdrenka
Filozofia w filmie
TRON > Piotr Lipski Filozofia w filmie
Spacerem po filozoficznym… Lublinie
#1. Klasztor dominikanów na Złotej i M.A. Krąpiec > Katarzyna Stępień
Z półki filozofa…
Czym jest działanie? > Piotr Kozak
Szkice z filozofii głupoty > Piotr Biłgorajski
Filozofia z przymrużeniem oka
Drodzy Czytelnicy,
na pierwszy rzut oka decyzja o tym, żeby numer czasopisma popularyzującego filozofię poświęcić problematyce gier komputerowych, może wydawać się mocno podejrzana. Być może jest tak dlatego, że filozofia kojarzy się na ogół z pewną szlachetną działalnością, która ma na celu wgląd w istotę rzeczy, a gry komputerowe traktowane są jako paradygmatyczny przypadek niezobowiązującej rozrywki. I w tym momencie typowym zagraniem ze strony redakcji byłoby wskazywanie, że owe gry są fenomenem, który domaga się poważnej intelektualnej analizy. Oczywiście konkluzji takiej w numerze nie unikamy, ale rozpatrując związki filozofii z grami komputerowymi, można przyjąć też inną perspektywę. Zakłada ona, że w odmienny sposób spojrzymy nie na gry, lecz na samą filozofię.
Być może filozofii nie jest wcale tak daleko do gier. Po pierwsze, gdy udaje nam się dokonać w jej obrębie czegoś, co początkowo wydawało się bardzo trudne, możemy doświadczyć specyficznej przyjemności. Trudno ubrać w słowa to doświadczenie, gdy nagle do głowy przychodzi nam bardzo dobry argument albo zarzut przeciwko stanowisku, które dotąd wydawało się nieobalalne. Tak rozumiana przyjemność jest nieodłączną częścią filozoficznego doświadczenia i z pewnością, przynajmniej częściowo, tłumaczy, dlaczego tylu ludzi studiuje problemy filozoficzne. Wydaje się, że analogiczne wyjaśnienie doskonale pasuje do pytania, dlaczego ludzie sięgają po gry komputerowe. Kluczowe jest wyzwanie, które wiąże się z obiema tymi aktywnościami.
Po drugie, filozofia również (podobnie jak gra) polega na przyswojeniu sobie pewnych zasad, w ramach których możemy wykonywać kolejne (argumentacyjne) ruchy. Należałoby w tym punkcie tylko dodać, że trudność filozofii polega także na tym, że ze zbioru zasad, które w niej odnajdujemy, musimy wybrać te, które obowiązują bezwzględnie, i takie, które mają drugorzędny charakter i można je zinterpretować w bardziej elastyczny sposób. Trudno jednak zupełnie na serio twierdzić, że uprawianie filozofii jest kwestią kompletnie dowolną, a przynajmniej przy takiej tezie trudno dojść do naprawdę interesujących wniosków. Gra również wyznacza nam, czego możemy w niej użyć; wiemy, że nie możemy do niej podejść bez uwzględnienia, jak zaprojektowali ją jej twórcy. Zwycięstwo odniesione przy użyciu z góry wyznaczonych środków smakuje najlepiej.
Po trzecie, filozofia (i gry komputerowe – przynajmniej niektóre) operuje pojęciem świata i jego zawartości, które musimy ciągle na nowo odkrywać. W przypadku gier są to światy wirtualne, w których uważni gracze szybko mogą odkryć szwy całej konstrukcji. W filozofii o odkrycie tych szwów świata toczy się właśnie cała stawka. Tak czy inaczej, filozof i gracz rzadko zadowalają się tym, co fragmentaryczne; czymś charakterystycznym jest dla nich raczej poszukiwanie i poznawanie całości. Sądzimy, że przynajmniej z tych powodów filozofię i gry komputerowe warto rozpatrywać łącznie. Część tematyczną niniejszego numeru w całości poświęcamy tej fascynującej relacji. Zagrajmy.
*
Oczywiście nie zapominajcie również o drugiej części numeru: szlifujcie narzędzia filozofa, bawcie się przy satyrze i czerpcie przyjemność z lektury felietonów. Zajrzyjcie też do rozpoczętego od tego wydania cyklu poświęconego miejscom w polskich miastach, które w jakiś sposób związane są z filozofią. Nasz filozoficzny „spacerownik” zaczynamy od Lublina, któremu poświęcimy teksty w kilku najbliższych numerach.
Redakcja
Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.
Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.
Skomentuj